Moeten we het nu weer over de oorlog hebben? Ja, we moeten het over de oorlog blijven hebben. Omdat er wéér oorlogen woeden en we terug moeten kijken op toen om goed te zien en te onderkennen wat een oorlog voor de mensen betekent.
Tweedegeneratieslachtoffer
Joyce de Bos weet als geen ander wat een oorlog met een mens doet, ook lang nadat de vrede weer is teruggekeerd. Zij is wat je noemt een ‘tweedegeneratieslachtoffer’ die het oorlogstrauma van haar vader van dichtbij heeft meegemaakt, en ervaren. Zij schreef er het boek Ik vertrouw je tot vandaag over, een boek dat uitgegeven is door Avenir Publishing.
De vader van Joyce was ernstig getraumatiseerd door zijn jeugd in een weeshuis in Den Haag, zijn ervaringen als jonge man in verschillende kampen tijdens de Tweede Wereldoorlog (Kamp Amersfoort en Hopsten/Dreierwalden) en het verraad door een familielid nadat hij zich aan de greep van de Duitsers had ontworsteld. Door deze last die hij meedroeg uit het verleden was hij in zijn latere leven niet in staat een liefdevolle echtgenoot en betrokken vader te zijn voor zijn twee dochters.
Oorlogstrauma’s
Ondanks haar vaders onvoorspelbaarheid en onredelijke uitbarstingen bleef zijn jongste dochter Joyce altijd loyaal aan hem en ving zij hem op als dat nodig was. Naast de innige verbondenheid stonden zwijgen, onvermogen, manipulatie en wanhoop in de relatie tussen vader en dochter centraal.
Het verhaal speelt zich een tijd geleden af, maar blijft actueel. Joyce: ‘Oorlog is er ook nu nog steeds, vele kinderen ervaren de gevolgen van dat wat hun ouders in oorlogstijd hebben meegemaakt. Met dit verhaal wil ik mijn vader een stem geven en herkenning bieden aan andere tweedegeneratieslachtoffers en betrokkenen. Het zal begrip kweken bij buitenstaanders, en de cirkel waarbij oorlogstrauma’s van generatie op generatie worden doorgegeven kunnen helpen doorbreken.’
Vrede
Het allerbeste zou natuurlijk zijn als er geen oorlogen meer zouden bestaan, en iedereen in vrede naast elkaar zou leven, benadrukt Joyce. Maar dat is een wereld die op dit moment ver weg lijkt. En alleen al daarom is het belangrijk dat we terugdenken aan toen, om ons te realiseren dat we alles op alles moeten zetten om het niet weer te laten gebeuren.
Wil je het boek van Joyce lezen? Het is verkrijgbaar in alle boekhandels, ook online, maar je kunt het ook hier bestellen.
Fragment
Mijn vader was te beschadigd om in mijn onvoorwaardelijke liefde
te geloven. Dat had hij mij ontelbare keren duidelijk geprobeerd te
maken, door flarden uit zijn verleden te vertellen. Dat begon meestal
onschuldig. Hij maakte een grap of vertelde zomaar iets leuks. De sfeer
die hij schiep, was zorgeloos en gezellig. En steeds wanneer ik mij in een
ongedwongen situatie waande waarbij ik niet op mijn hoede hoefde te
zijn, kreeg ons gesprek een bizarre wending. Zijn schijnbaar onschuldige
verhaal bleek slechts de introductie te zijn voor een angstaanjagende
gebeurtenis uit zijn verleden. Op die momenten brak bij mij het klamme
angstzweet uit, omdat hij mij meesleurde in een wereld waaruit ik
niet kon ontsnappen. Sommige verhalen maakten zo’n indruk op mij
dat ik mezelf volledig in hem verplaatste: het verraad, de pijn, het verlies,
de eenzaamheid, de vernederingen en wreedheden uit zijn verleden
werden op die momenten ook mij aangedaan. Wanneer hij klaar
was met vertellen, was ik als verdoofd. Zijn verhalen waren voor mij
zo onvoorstelbaar dat ik niet verder durfde te vragen om ze beter te
kunnen begrijpen.
Zijn mantra, dat ik geen recht had op pijn, had ervoor gezorgd dat ik
als kind eens niet durfde te vertellen dat ik na een val pijn aan mijn arm
had. Later bleek hij gebroken te zijn.
